Cambodia’s economy in the post-EBA era

Op-Ed: East Asia Forum, 16 December 2019

Author: Pheakdey Heng, Enrich Institute

It has been yet another impressive year for Cambodia’s economy. Thanks to continued strength in traditional sectors such as garments, tourism, trade and construction, Cambodia’s GDP grew 7 per cent in 2019 — the highest growth in the ASEAN region according to the IMF.

Garment workers gather at the Tonle Sap bank during a celebration for Labour Day in Phnom Penh, Cambodia 1 May 2019 (Photo: Reuters/Samrang Pring).

While this impressive growth is a reason to celebrate, the possible withdrawal of the EU’s Everything But Arms (EBA) initiative may affect Cambodia’s growth prospects for 2020 and beyond. Established in 2001, the EBA gives Cambodia and 48 of the world’s poorest countries access to zero tariffs on all exports except arms and ammunition to the European Union on the condition that they comply with the principles of 15 United Nations and International Labour Organization conventions on core human and labour rights.

The European Union launched an EBA withdrawal procedure on 12 February 2019 after citing ‘a deterioration of democracy and respect for human rights’ in Cambodia. After a six-month monitoring and evaluation period, the EU Commission issued a report on the situation in November and gave the government a month to respond. Depending on developments in the country, the Commission will decide by February 2020 whether or not to suspend Cambodia’s EBA privileges fully or in part. A suspension would come into effect by August 2020.

EBA termination will be a big economic loss for Cambodia, currently the second-largest beneficiary of this trade privilege. Cambodia’s exports to the European Union last year totalled around US$5.8 billion — 95 per cent of which entered the European Union duty-free.

The textile industry will be hit the hardest. The EBA has fuelled an export boom that has kept the economy growing at a steady 7 per cent a year and helped to lift millions of people out of poverty. Suspending the EBA makes exports less competitive, putting workers at risk of losing jobs and dragging down economic growth overall. Around 2 million Cambodians depend on the textile industry, including 750,000 employees.

To help cushion the negative impact of the EBA withdrawal, the government is introducing measures to facilitate trade by lowering logistical costs, cutting red tape and supporting businesses with a six-day reduction in the number of public holidays to increase productivity.

Around US$3 billion is reserved for fiscal stimulus to cope with the potential slowdown. The government also plans to increase revenue raised from taxation, customs and excise by more than 20 per cent next year. The government collected some US$4.57 billion in revenue from customs and taxation in the first nine months of 2019.

While Cambodia is almost certain to miss out on growth potential, the EBA withdrawal is also an opportunity to implement deep reform to ensure sustainable growth over the long term.

Currently Cambodia’s main exports are garments and footwear, mostly to the European Union and the United States. But this industry is labour-intensive, has low levels of technology application and low value addition. Cambodia needs to transform its industrial structure from a labour-intensive sector to a technology-driven, knowledge-based modern industry if it wants to generate lasting growth.

The strategic approach is to promote the development of the manufacturing and agro-processing industries. Investment in these sectors is more sustainable than the low-wage garment industry. It can enable Cambodian workers to acquire higher skills, paving the way for higher value products and services and better integration into regional and global production chains.

To build economic resilience, Cambodia also needs to diversify its economic partners. Trade with China, Japan and South Korea has been on the rise and there is still room to grow. Cambodia and China are now discussing a free trade agreement. If successful, it sets a good precedent for bilateral FTAs with other countries.

Economic diversification and modernisation can only be achieved with the support of hard and soft infrastructure, a constructive policy and political environment and strong human capital. Investment is needed to improve the availability, reliability and affordability of energy, to develop a multimodal transport and logistics system and to strengthen the labour market through skill development. Political stability, good governance and sound regulation are also essential to attract foreign investment and technology transfer.

Continue reading →

ទាំងស្ថាប័នជាតិនិងអន្តរជាតិមើលឃើញថាលោកហ៊ុន-សែនមិនអាចឃុំលោកកឹម-សុខាលើសថ្ងៃកំណត់ដែលច្បាប់អនុញ្ញាតអោយឃុំខ្លួនបណ្តោះអាសន្នមិនអោយលើសពី១៨ខែនោះទេ។ ថ្ងៃទី៣មីនានេះនឹងគ្រប់១៨ខែឬ៥៤២ថ្ងៃដែលច្បាប់តម្រូវអោយតុលាការត្រូវតែដោះលែងលោកកឹម-សុខាជាបន្ទាន់។ បើហ៊ុន-សែនអន្តរាគមន៌តុលាការ ហ៊ុន-សែនអាចធ្វើបានតាមទំលាប់របស់គាត់ដែលមិនដែលមានចំណេះដឹងនិងអនុវត្តន៌ច្បាប់ដើម្បីដឹកនាំប្រទេសនោះទេ។ ប៉ុន្តែកាលៈទេសៈនេះ ជាពេលទុំជរដែលហ៊ុន-សែនទទួលសំពាធទាំងក្នុងនិងក្រៅប្រទេស។

Courtesy: Online Survey on the Return of Acting President Sam Rainsy

លោកហ៊ុន-សែនអាចផលិតផែនការណ៌នយោបាយឈ្នះសម្រាប់ខ្លួនតែវាក៏ជាអាវុធបំផ្លាញខ្លួនឯងដែរ

ហ៊ុន-សែនធ្លាប់យកឈ្នះហ្វ៊ុនសិនបុិកដោយប្រើវិធីដដែលៗគឺឌីហ្វីត(DIFID=divide, isolate, finish, integrate, and develop) ដែលមានន័យថាបំបែក ទុកអោយឯកោ បញ្ជប់ជីវិតនយោបាយ សមាហរណកម្ម និងអភិវឌ្ឍន៌គំនិតថ្មីដើម្បីគូរបដិបក្ស។ ជាលទ្ធផល រដ្ឋប្រហារឆ្នាំ១៩៩៧មន្សល់ទុកអោយគណបក្សហ៊ុនសិនបុិកសល់ជីវិតនយោបាយដូចសព្វថ្ងៃ។ ការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិឆ្នាំ២០១៧នេះ ចាប់ឃុំមេបក្សនិងសមាជិកបក្ស និងហាមឃាត់មនុស្សសំខាន់ៗ១១៨មិនអោយធ្វើនយោបាយ គឺជាទំលាប់នយោបាយឈ្នះដដែលៗរបស់លោកហ៊ុន-សែនបន្តប្រើជារៀងរហូត។

ក្រោមសម្ពាធអន្តរជាតិកាន់តែរន្ថើនឡើង លោកហ៊ុន-សែនដែលតែងតែអួតអាងតាមការឈ្វេងយល់របស់ខ្លួនថាអន្តរជាតិមិនអាចរំលោភអធិបតេយ្យភាពកម្ពុជាតាមរយៈជំនួយនោះគឺបានក្លាយទៅជាភរច្រើនរែងចាញ់អាត្មាបាត់ហើយ។ លោកហ៊ុន-សែនបច្ចុប្បន្នមិនខុសគ្នានឹងលោកអ៊ីត្លែរទេដែលវិធីសាស្រ្តគឺបង្កើនកំឡាំងយោធាផ្ទាល់ខ្លួននិងកើបកោយយកថវិការជាតិមកដាក់ជាប់នឹងខ្លួនដើម្បីយកឈ្នះគូរបដិបក្ស។ ជាការសង្កេត ទាំងលោកហ៊ុន-សែន ទាំងកូនៗរបស់លោកគឺគ្មានទេវិជ្ជាជីវៈ គ្មានទេក្រមសីលធម៍ និងគ្មានទេការពង្រឹងនីតិរដ្ឋ ផ្ទុយទៅវិញយកនីតិរដ្ឋមកជាឧប្បករណ៌នយោបាយរបស់លោក។ ជាឧទាហរណ៌ស្រាប់កូនមួយរបស់លោកត្រូវបានលើកបន្តុបជាមេបញ្ជាការទ័ពទូទាំងផ្ទៃប្រទេស ប៉ុន្តែរមែងដើរឃោសនាអោយគណបក្សប្រជាជននៅក្រៅប្រទេសដែលប្រការនេះរំលោភលើវិជ្ជាជីវៈយោធាយ៉ាងពេញទំហឹង។ កូនម្នាក់ទៀត ជាមេចារកម្មជាតិ ប៉ុន្តែលួចថតសំលេងមនុស្សទាំងអស់ដើម្បីធ្វើជាឧប្បករណ៌គំរាមកំហែងនិងចាប់ដាក់គុកដោយគ្មានក្រមសីលធម៍និងវិជ្ជាជីវៈក្នុងការគោរពសិទ្ធិឯកជនរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលត្រូវបានធានាដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញជាតិ។ កូនម្នាក់ទៀត មានតួនាទីជាតំណាងរាស្ត្រប៉ុន្តែបានកំពុងបំពេញតួនាទីជាប្រធានអង្គការសង្គមស៊ីវិលសហភាពសហព័ន្ធយុវជនកម្ពុជាដែលសមាគមនេះគ្មានអ្វីក្រៅពីផលិតអន្សមយក្ស ទូកយក្ស និងក្រម៉ាយក្សជាដើម ដោយចំណាយលុយរដ្ឋនិងធនធានមន្ត្រីរាជការដែលជាធនធានជាតិអស់ជាច្រើន ដែលសកម្មភាពនេះមិនអាចប្រៀបធៀបជាមួយក្រុមការពារព្រៃឡង់ឬក្រុមមាតាធម្មជាតិជាដើម បានឡើយ។

គណបក្សសង្គ្រោះជាតិគឺសម-រង្ស៊ីនិងកឹម-សុខាគឺជាមនុស្សតែមួយ

មហាជនបានដឹងច្បាស់ណាស់តាមរយៈពាក្សសំដីផ្ទាល់ពីហ៊ុន-សែននិងទង្វើជាក់ស្តែងរបស់លោកហ៊ុន-សែនក្នុងការបណ្តុះពូជអ្នកប្រជាធិបតេយ្យដោយដៃខ្លួនឯង តែកុំភ្លេចថាទោះជាកូនបង្កើត ឳពុកម្តាយក៏ពិបាកក្នុងការរក្សាកូនអោយធ្វើតាមខ្លួនដែលចង់បាននោះណាស់។ ដូចគ្នាដែរក្រោយពីកំណើតគណបក្សសិទ្ធិមនុស្សដែលហ៊ុន-សែនរួមកំឡាំងកាយនិងថវិកាបណ្តុះពន្លកបក្សនេះមក បែរជាបក្សនេះទៅរួមជាមួយបក្សសម-រង្ស៊ីបង្កើនកំឡាំងគាំទ្រពីប្រជាពលរដ្ឋផ្តួលរំលំបក្សប្រជាជនរបស់លោកហ៊ុន-សែនទៅវិញ។

គ្រប់កាលៈទេសៈណាក៏ដោយ លោកកឹម-សុខារមែងសន្សំចិត្តមិនអាចធ្វើតាមលោកហ៊ុន-សែនចង់បានរហូតនោះទេ តែក៏អាចធ្វើដំណើរជាមួយលោកហ៊ុន-សែនបាន ហើយការផ្តាច់ខ្លួនលោកពីលោកសម-រង្ស៊ី លោកនឹងត្រូវបញ្ចប់ជីវិតនយោបាយរបស់លោកដូចសម្តេចក្រុមព្រះនរោត្តមរណប្ញទ្ធិដូច្នោះដែរ។ មិនមែនជាការចំឡែកទេដែលថ្ងៃនេះ ជំនួយការរបស់លោកគឺមុត-ចន្ថាបង្ហោះសារដោយប្រើត្រាសង្គ្រោះជាតិថ្លៃងថាអតីតគណបក្សសម-រង្ស៊ីបានរត់ចូលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកកឹម-សុខាជាដើម។ តាមពិតហេតុការណ៌នេះបានកើតឡើងតាំងពីភាពស្ងៀមស្ងាត់ពីសមាជិកគាំទ្រជិតកន្លៈនគរនៅពេលដែលគេចាប់មេបក្សដាក់ពន្ធនាគារ ហើយចុងក្រោយក្រសួងមហាផ្ទៃប្តឹងបក្សសង្គ្រោះជាតិដើម្បីរំលាយដោយតុលាការកំពូលនៅទីបំផុត។ ហេតុការណ៌នេះគឺផ្ទុយស្រឡៈពីប្រទេសវេណេស៊ុយអេឡាដែលលោកជួន-កៃដូប្រកាសជាប្រធានាធិបតីស្តីទី ហើយរដ្ឋអំណាចយោធាម៉ាដេរ៉ូមិនហ៊ានប៉ៈពាល់ទេពីព្រោះខ្លាចកំឡាំងសាមគ្គីរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។

និន្នាការប្រថុចញ៉ុចរបស់លោកហ៊ុន-សែន ប្រហែលជាបង្ខំលោកកឹម-សុខាកៀរគរក្រុមរបស់លោកអោយសុំសិទ្ធិនយោបាយក្រោមច្បាប់នយោបាយកែប្រែថ្មីដោយសភាឯកបក្សដើម្បីបាននីតិសម្បទាសិទ្ធិធ្វើនយោបាយឡើងវិញ។ វិធីដែលអាចធ្វើបានគឺត្រូវដោះលែងសិន រួចទើបភ្ញង់កាំភ្លើងអោយកៀរគរមនុស្សមកសុំនីតិសម្បទានិងប្រកាសដកខ្លួនចេញពីលោកសម-រង្ស៊ី ក៏ដូចជាជួយកៀរគរអន្តរជាតិអោយទទួលស្គាល់រដ្ឋាភិបាលខុសច្បាប់និងឯកបក្សរបស់លោកហ៊ុន-សែន។

បើលោកកឹម-សុខាបណ្តោយខ្លួនធ្វើបែបនេះជាពិសេសបណ្តោយខ្លួនតាមក្រុមអែបអបដូចជាលោកមុត-ចន្ថានោះ គឺមិនខុសពីធ្វើអត្តឃាតខ្លួនឯងទេ ហើយមិនប្រាកដថាអន្តរជាតិជាពិសេស EBAនិង GSP នឹងបណ្តោយខ្លួនអោយលោកហ៊ុន-សែនបោកប្រាស់ពួកគេងាយៗបានឡើយ។

លោកសម-រង្ស៊ីត្រូវតែធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៌ទៅកម្ពុជាវិញ

ដូចការប្រកាសរបស់លោកសម-រង្ស៊ីថានឹងធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៌វិញគឺពិតជាតំរូវការចាំបាច់ណាស់ ដើម្បីស្តារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។ ក្រុមការងារនៃការធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៌នឹងជួបប្រជុំគ្នានៅទីក្រុងឡូថ្ងៃទី១៧ខែមីនាខាងមុខ ហើយការស្ទង់មតិតាមអន្តរបណ្តាញមួយបានបង្កើតឡើងដើម្បីស្ទង់យកមតិនិងយោបល់តាមលក្ខណៈបែបវិទ្យាសាស្ត្រដើម្បីអោយការមាតុភូមិនិវត្តន៌នេះទទួលបានជោគជ័យ។

ផ្លូវចេញសម្រាប់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ

Cambodian opposition leader Sam Rainsy (C-L) raises hands with Kem Sokha (C-R), deputy of Cambodia National Rescue Party (CNRP) in front of members of parliament before the swearing in ceremony inside the Royal Palace in Phnom Penh on August 5, 2014. Rainsy and 54 other members of his party were sworn in as members of parliament on August 5, after a year-long boycott of parliament triggered by a disputed election. AFP PHOTO/ TANG CHHIN SOTHY / AFP PHOTO / TANG CHHIN SOTHY

គណបក្សសង្គ្រោះជាតិក្នុងដំណាក់កាលនេះត្រូវអនុវត្តគោលនយោបាយឈ្នៈៗបែបប្រាកដនិយមមួយដែលមានឈ្មោះថា ហ្វក់ខល (FOCAL=Flexibility, Occupy, Convergence, Anger, and Lash-out)ដែលមានន័យថា ភាពបត់បែន កាន់កាប់ រួមជាធ្លុងមួយ ខឹងអោយខ្លាំង និងព្រលែងខ្សែ។ កន្លងមក យើងសង្កេតឃើញថាក្រុមអ្នកប្រជាធិបតេយ្យរមែងធូររលុង បណ្តោយខ្លួនពេក និងចាប់ក្បួនទ័ពមិនត្រូវចំណុច។ ជាឧទាហរណ៌ ហ្វ៊ុនសិនបុិកព្រមព្រៀងជាមួយហ៊ុន-សែនមានសរសេរជាលាយលាក់អក្សរនូវគោលនយោបាយកំណែរទម្រង់ច្រើនគរគក តែចុងក្រោយមិនមែនមិនគ្រាន់តែអនុវត្តន៌មិនបានទេថែមទាំងរលាយខ្លួនឯងទៀត។

១. ភាពបត់បែន= ពេលនេះគណបក្សសង្គ្រោះជាតិត្រូវសហការជាមួយអន្តរជាតិធ្វើកំណែរទម្រង់តុលាការអោយខាងតែបានគឺដកមនុស្សអសមត្ថភាពនិងលំអៀងបច្ចុប្បន្នជាពិសេសប្រធានតុលាការកំពូល ចៅក្រម អយ្យការ និងសមាសភាពនៃក្រុមប្រឹក្សានៃអង្គចៅក្រម ជាដើមរួចដាក់មនុស្សថ្មីទៅតាមក្រិតក្រមនៃការជ្រើសរើសដែលត្រឹមត្រូវនិងមានឯករាជ្យ។ គណកម្មាធិការរៀបចំការបោះឆ្នោតដែលសុក្រឹតយុត្តិធម៍គឺត្រូវការមនុស្សថ្មីមិនចំណុះអោយគណបក្សនយោបាយឬត្រូវបញ្ចូលមនុស្ស៣នាក់ចាស់បំពេញតួនាទីឡើងវិញ។ ការដោះលែងលោកកឹម-សុខាគឺមានន័យថាគណបក្សសង្គ្រោះជាតិរស់ឡើងវិញ អ្នកនយោបាយដែលគេហាមឃាត់ទាំងអស់មានសិទ្ធិធ្វើនយោបាយឡើងវិញរួមទាំងលោកសម-រង្ស៊ីអាចវិលចូលស្រុកវិញដោយមិនមានការចោទប្រកាន់តាមបែបនយោបាយណាមួយ ហើយក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ទាំង៥០០៧អាចធ្វើការឡើងវិញតាមការជ្រើសរើសរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។

២. កាន់កាប់=ប្រកាន់ខ្ជាប់នយោបាយអហឹង្សាមិនយកខ្មែរណាជាសត្រូវ ពង្រឹងយុត្តិធម៍សង្គមទាំងយុត្តិធម៍នៅចំពោះមុខច្បាប់និងការបែងភាគលាភសេដ្ឋកិច្ចដល់ប្រជាជនទាំងអស់ និងកំណែរទំរង់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៍។

៣. រួមជាធ្លុងមួយ= ប្តូរផ្តាច់រក្សាចំណងកឹម-សុខាសម-រង្ស៊ីជាមនុស្សតែមួយដោយអ្នកទាំងពីរត្រូវមានវត្តមានជាមួយគ្នាជានិច្ច។

៤. ខឹងអោយខ្លាំង=ភាពអមាសរបស់កម្ពុជាក្នុងការដែលនីតិរដ្ឋនិងប្រជាធិបតេយ្យត្រូវបានគេជាន់ឈ្លីយ៉ាងដំណំបានបង្កជាកំហឹងទាំងសហគមអន្តរជាតិនិងប្រជាជាតិខ្មែរដែលប្រការមិនងាយនឹងរលប់រលាយពីកំហឹងរបស់អ្នកប្រជាធិបតេយ្យបានឡើយ។

៥. ព្រលែងខ្សែ=កំហឹងនឹងក្លាយជាកំឡាំងតស៊ូទាំងរយៈខ្លីនិងរយៈវែងដើម្បីអោយមានការផ្លាស់ប្តូរ។